سزاوار است انسان نماز را در اوّل وقت بخواند و به آن اهمّيّت بسيار دهد و از تند خواندن نماز كه ممكن است مايه خرابى نماز گردد جدّاً بپرهيزد.

در حديث آمده است روزى پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) مردى را در مسجد مشغول نماز ديد كه ركوع و سجود را بطور كامل انجام نمى دهد، فرمود: اگر اين مرد از دنيا برود در حالى كه نمازش اين گونه باشد به دين من از دنيا نخواهد رفت.

 منبع: رساله توضیح المسائل آیت الله مکارم شیرازی

براى قبولى نماز و كمال و فضيلت آن علاوه بر شرايط واجب بايد امور زير را نيز رعايت كند:

قبل از نماز از خطاهاى خود توبه و استغفار نمايد و از گناهانى كه مانع قبول نماز است مانند «حسد» و «تكبّر» و «غيبت» و «خوردن مال حرام» و «آشاميدن مسكرات» و «ندادن خمس و زكات» بلكه هر معصيتى بپرهيزد.

همچنين سزاوار است كارهائى كه ارزش نماز و حضور قلب را كم مى كند انجام ندهد، مثلاً در حال خواب آلودگى و خوددارى از بول و در ميان سر و صداها و در برابر منظره هايى كه جلب توجّه مى كند به نماز نايستد و كارهايى كه ثواب نماز را زياد مى كند انجام دهد، مثلاً لباس پاكيزه بپوشد، موهاى خود را شانه زند و مسواك كند و خود را خوشبو نمايد و انگشتر عقيق به دست كند

منبع: رساله توضیح المسائل آیت الله مکارم شیرازی

ای کبک خوش خرام! کجا میروی، بایست غره مشو،که گربه ی زاهد نمازکرد

کاربرد:فریب ظاهرالصلاح هارانبایدخورد.

طبق مشهور،گربه ی زاهد در این بیت حافظ،تلمیح داردبه زاهدنمایی عماد فقیه کرمانی وگربه ی دست آموزش که همراه با اونماز می خواندیاداستان موش وگربه ی عبید زاکانی واز همه متحمل تربه داستان کبک نخجیر وخرگوش وگربه ی عابدی که بازاهدی وزاهدنمایی حیوانات رافریب می دادند. گربه عابدوزاهدبه کسانی اطلاق می شودکه درلباس زهدوتقوااعمال ریاکارانه ازآنان سربزندودر کسوت خدمتگزاری ونوع دوستی مردم رافریب دهندوخودراامین وصادق ومنزه ومتقی جلوه دهند ولی ازهرعمل وحقه بازی که  متضمن منافع ومصالح شخصی باشدخودداری نورزند.این گونه  افراد گندم نما وجو فروش  را اهل  اصطلاح " گربه ی عابد" میخوانندومردم ظاهربین رااززهدفروشی آنان برحذرمیدارند.البته ازنظر استادجلاالدین همایی"گربه عابد"درشعرحافظ، ترکیب وصفی است واین جمله دراستعمالات ادبی،کنایه است ازمردم ریاکارکه زهدوعبادت رادام تزویرووسیله ی فریب ووسیله ی فریب وصیدعوام قرار داده اند.

آش «معاویه» رامی خوردوپشت سر«علی»نماز می خواند.
 

کاربرد:برای کسی به کار می برند که دوروومنافق است؛نظیر:هم طبال یزیداست هم علمدار حسین. در این جهان ناپایدار چه بسیار افرادی هستندکه به مقتضای زمان ومکان،کارمی کنندو درهمه حال مصالح شخصی را از نظردورنمی دارند.برای این دسته از مردم فرقی نمی کندعلی(ع)مصدر کار باشد یامعاویه.حقیقت ومجاز درنظرمصلحت بین این گونه افرادابن الوقت ،علی السویه است.خلاصه هرچه رابامنافع ومصالح آنهاتطبیق کندمباح ومتبع خواهند بود.عبارت مثلی بالا درمورداین گونه افراد وآحاد،صادق است؛وچون ضرب المثل ها از پیشینیان مابه ارث می رسدبیانگراین حقیقت است که از گذشته  دور این  امروموضوع  در جامعه ی ما حاکم بوده است. ریشه ی تاریخی این مثل، بدین شرح است:

عبالرحمن بن صخرازدیمعروف به ابوهریره از فقیرترین اصحاب پیامبر(ص)وازعشیره ی سلیم بن فهم بود.نامش به عهدجاهلیت عبدقیس یاعبدشمس بود وبه سال غزوه خیبرکه مسلمان شد به عبدالرحمن تبدیل شد. گویند درخلاف عمربن خطاب ولایت بحرین راداشت.به روزگارعثمان،قضای  مکه  به  او محول  گردید.و به زمان معاویه چند روزی  والی مدینه شد. مشهوراست که ابوهریره درمحاربات صفین حاضر وناضربودولی درجنگ شرکت نداشت.کاش این بود که موقع صرف طعام نزدمعاویه می رفت ودرکنارسفره ی چرب ونرمش می نشست؛هنگام نمازوصلوة درپشت سرعلی(ع)نمازمی خواند. ولی هنگام مصاف ازمعرکه ی جنگ دورمی شدودرگوشه ای مبارزه یدلاوران راتماشامی کرد.وقتی علت این سه حالت راازاوسؤال کردنددرپاسخ گفت:"الصلوةخلف علی(ع)اتم،مضیرة معاویةادسم،ترک القتال اسلم"! یعی "نماز درپشت سر علی(ع)کامل ترین نمازاست وغذای معاویه چرب ترین غذاها واحتراز از جنگ وکشتار سالم ترین کارهاست." وقتی به ابوهریره گفتندکاین چگونه رفتاری است؟اوجواب داد:خداوندفرموده است:"ولاتنس نصیبک من الدنیا". من به این سبب از هرچیزبهترین آن راانتخاب می کنم."نماز،نمازعلی(ع)،غذا،غذای معاویه،وسایه،سایه ی نخل"!

منبع: ریشه های تاریخی امثال والحکم.1311-1313.

برای یک بی نماز، درمسجدرا نمی بندند.

نظیر:برای خری لنگ، کاروان بار نیفکند.
 

کاربرد:این مثل،نشانگرآن است که چون اقشارمختلفی درجامعه وجود داردمطمئناافرادی خواهندبودکه دارای اعتقادات دیگری باشندوبنابه دلایلی اهل نماز نیستند؛لذانمی توان عمومیت دادکه مثلا به خاطر فلان کس نتوان کاری راانجام دادویا درمسجدرابرای نمازگزاران بست.درواقع عمل وفکریک شخص نمی تواندمقدم ومؤثردرآرای افکارجمعی باشد